سیستم اطفای حریق به مجموعه اقداماتی که با استفاده از تجهیزات خاموش کننده برای خاموش کردن آتش انجام میگیرد، گفته می شود. با توجه به قوانین مقررات ملی ساختمان، داشتن سیستم اطفای حریق ساختمان برای ساختمان های مسکونی و تجاری به یک قانون تبدیل شده است.
اجرای سیستم اطفای حریق به دو دسته از نظر تعداد طبقات تقسیم شده:
الف) ساختمان ۱تا ۵ طبقه
ب) ساختمان های ۶ طبقه به بالا
الف) سیستم اطفای حریق ساختمان های مسکونی یک تا پنج سقف:
ساختمان ها و یا مجتمع های مسکونی تا چهار طبقه بالای پیلوت همکف تا زیربنای کل 1000 مترمربع، در این گروه قرار می گیرند.
تأسیسات و سیستم های حفاظت و ایمنی در برابر حریق این گروه از ساختمان ها به شرح زیر می باشد:
1- داخل هر یک از واحدها :
نصب یک عدد کپسول ۴ کیلوگرمی دی اکسیدکربن یا یک عدد کپسول ۴ کیلوگرمی پودر خشک الزامی است.
2- زیرزمین ها :
در این گروه از ساختمان ها چنانچه در زیر پیلوت، همکف، زیرزمین با کاربری پارکینگ احداث گردد، اجرای سیستم اطفا حریق اتوماتیک نوع اسپرینکلر بارنده خودکار مطابق با استانداردهای مربوطه و حداقل یک عدد کپسول 6 کیلوگرمی پودری خشک الزامی است.
برای آماده بکار بودن و امکان استفاده از سیستم اطفاء حریق توسط ساکنان، آموزش چگونگی استفاده از وسایل و نگهداری آنها و همچنین کپسول های اطفاء حریق باید همواره در دستور کار مدیران این گروه از ساختمان ها باشد.
ب) سیستم اطفای حریق ساختمان های عمومی تا ۶ سقف با زیر بنای بیش از ۱۰۰۰ مترمربع:
کلیه ساختمان های عمومی کمتر از پنج طبقه بالای پیلوت با زیربنای بیش از هزار مترمربع تیپ با خطر کم در طبقه بندی آتش سوزی، نظیر سینماها، تئاترها، مراکز همایش، فروشگاه های بزرگ و بیمارستان ها از جمله این ساختمان ها می باشند.
الزامات بناها در اجراء سیستم اطفاء حریق:
کلیه بناهای مسکونی با زیربنای بیش از ۱۰۰۰ مترمربع یا پنج سقف با احتساب یا بدون احتساب زیرزمین و بیشتر ملزم به اجراء سیستم اطفاء حریق اتومات می باشند.
کلیه بناها با کاربری های آموزشی، اداری، تجاری، خدمات عمومی، خدمات درمانی، بیمارستانی و مراکز تجمعی مانند، مساجد، سینماها، آمفی تئاترها، رستوران ها، کتابخانه ها و نظایر آن ملزم به اجرای سیستم اعلام حریق اتومات می باشند.
در بناها و ساختمانهای با بیش از ۵۰۰۰ مترمربع زیربنا و یا ده سقف و بیشتر، باید سیستم اطفاء حریق آدرس پذیر نصب شود.
در ساختمان ها و بناهایی که اجرای سیستم اطفاء حریق اتومات اجباری است کلیه فضاها به استثناء سرویس بهداشتی حمام، دستشویی و فضاهای کوچکتر از یک مترمربع باید تحت پوشش آشکارسازها و سیستم اطفاء حریق اتومات قرار گیرد.
بطور کلی سیستم اطفاء حریق اتوماتیک را می توان به پنج دسته زیر تقسیم کرد:
- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی
- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی
- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)
- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم
- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب
- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک
1- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک آبی:
اجزای اصلی تشکیل دهنده این سیستم عبارتند از:
- مخزن یا استخر نگهداری آب
- پمپ های آتش نشانی
- شیرهای کنترلی
- اسپرینکلر یا اسپری آب
کاربرد: از این سیستم اطفاء حریق در کلاس a , b , c و جهت خنک سازی کلاس هایو استفاده می شود. برخی از کاربردهای آن عبارتند از ساختمان های اداری، مسکونی، تجاری، هتل ها، موزه ها، پارکینگ ها، ترانس های برق، تانک ها و مخازن نگهداری سوخت و مواد شیمیایی، کشتی ها، بنادر، انبارها.
2- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک گازی:
سیستم اطفاء حریق گازى نقش مهمى در مفهوم اطفاى حریق دارد؛ به ویژه در مواردى که سایر اطفاء کننده ها (به عنوان مثال سیستم هاى آبى) قادر به این کار نیستند. بطور کلی هر سیستم اطفاء حریق گازی از قسمت های زیر تشکیل شده است:
- سیلندرهای نگهداری گاز همراه با شیر های محرک
- سیلندرهای پایلوت
- شلنگ های تخلیه گاز، شلنگ های محرک سیلندرها
- شیرهای برقی
- نازل های تخلیه گاز
کاربرد : معمولاً از این نوع سیستم اطفاء حریق کلاس های a استفاده می شود. برخی از کاربردهای آن عبارتند از تابلو های برق، تابلو های کنترل، تابلو های مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق های کنترل.
3- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک پودری (آیروسل)
هر سیلندر آیروسل از ذرات بسیار ریز ترکیبات پتاسیم تشکیل شده و بصورت حرارتی یا الکتریکی تحریک می شود. پس از تحریک، این ذرات از سیلندر خارج شده و با مخلوطی از گازها (یا بخار آب) تشکیل ماده اطفاء کننده را می دهند. ترکیبات پتاسیم جهت یونیزاسیون نیاز به کمترین انرژی را داشته و این انرژی از خود حریق جذب می گردد. سپس یون های پتاسیم با یون های بوجود آمده از حریق ترکیب شده و بدون کاهش اکسیژن، واکنش های زنجیره ای حریق متوقف می گردد.
مزایای سیستم اطفاء حریق پودری:
- کم وزن و کم حجم است.
- بدون پیچیدگی نصب میشود و راه اندازی مجدد آن سریع است.
- غیر سمی است.
- اقتصادی و مقرون به صرفه است.
- سه برابر موثر تر از گاز هالون است.
- دوست دار محیط زیست است.
- نیازی به لوله کشی (برتری نسبت به واتر میست) ندارد.
کاربرد: برخی از کاربردهای آن عبارتند از تابلو های برق، تابلو های کنترل، تابلو های مخابراتی، سرورهای کامپیوتری، موتورهای برق، اتاق های کنترل، انبارهای مواد شیمیایی، دیزل ژنراتورها، پمپ ها.
4- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک فوم:
این سیستم موثرترین روش جهت اطفاء حریق می باشد. همچنین در کلاس نیز قابل استفاده است. قسمت های اصلی این سیستم عبارتند از:
- مخزن نگهداری فوم
- دستگاه ترکیب کننده آب و فوم
- نازل
کاربرد: انبارهای مواد شیمیایی، مخازن مواد نفتی و شیمیایی، آشیانه های هواپیما و هلیکوپتر، تاسیسات نفتی
5- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک مه یا پودر آب:
اساس کار سیستم همان گونه که از نامش مشخص است بر اساس تولید غبار آب (مانند مه) می باشد که به صورت تولید ذرات ریز آب در محیط تحت حفاظت عمل می کند. قطر این ذرات بین ۳۰۰ تا ۱۰۰۰ میکرون است و باعث می شود تا هدایت الکتریکی آب از بین برود. در واقع این سیستم همانند سیستم اطفاء آبی، خاصیت خنک کنندگی و همانند سیستم اطفاء حریق گازی، مانع از رسیدن اکسیژن به حریق می شود. قسمت های اصلی این سیستم عبارتند از:
- سیلندرهای آب همراه با شیر های محرک
- سیلندرهای پرفشار گاز (نیتروژن یا هوا) همراه با شیر های محرک
- شلنگ های تخلیه گاز، شلنگ های محرک سیلندرها
- شیرهای برقی
- نازل
درصورتی که مساحت تحت حفاظت زیاد باشد، بجای سیلندرهای آب و گاز از مخزن، پمپ و تجهیزات وابسته استفاده می شود.
کاربرد: توربین ها، پمپ ها، تاسیسات نفتی، کانال های کابل، موتورخانه ها
6- سیستم اطفاء حریق اتوماتیک ورتکس:
سیستم اطفاء حریق ورتکس یک سیستم هایبریدی آب به همراه نیتروژن است.
مزایای استفاده از این سیستم:
- سازگار بودن با محیط زیست
- بیخطر بودن برای انسان
- سرکوب آتش بطور کامل و با حداقل خیس کردن محیط
- عدم نیاز به یکپارچگی محیط